Chống khai thác IUU: Không còn đường lùi trong khắc phục các khuyến nghị của EC (12-01-2024)
Tham dự Hội nghị có đại diện lãnh đạo Cục Thủy sản và các đơn vị trực thuộc, Cục Kiểm ngư, Phòng Quản lý biển - Bộ đội Biên phòng, Trung tâm Bảo tồn sinh vật biển và phát triển cộng đồng (MCD); Chi cục Thủy sản, Ban quản lý các cảng cá 28 tình thành phố ven biển; đơn vị tư vấn xây dựng phần mềm truy xuất nguồn gốc điện tử (e-CDT) cùng một số đơn vị cung cấp thiết bị giám sát hành trình tàu cá (VMS).
Ông Trần Đình Luân - Cục trưởng Cục Thủy sản đã chủ trì Hội nghị.
Sau 4 đợt thanh tra thực tế, Đoàn Thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) đã ghi nhận và đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong chống khai thác IUU. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa thể gỡ được cảnh báo “Thẻ vàng” do vẫn còn nhiều hạn chế chưa đáp ứng yêu cầu; nếu để tình trạng này kéo dài nguy cơ bị nâng mức cảnh báo lên “Thẻ đỏ” là rất cao. Ngày 5/12/2023, EC đã có Công thư chính thức về kết quả chống khai thác IUU tại Việt Nam sau đợt thanh tra lần thứ 4 vào tháng 10-2023. Theo đó, EC khuyến nghị Việt Nam cần áp dụng các cơ chế kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo tất cả các tàu cá đã hủy đăng ký không được phép tham gia hoạt động khai thác thủy sản. Đảm bảo thông tin dữ liệu tàu cá trong VNFishbase là hoàn toàn chính xác và có cơ chế theo dõi, đôn đốc các địa phương thực hiện việc cập nhật cơ sở dữ liệu nghề cá theo quy định. Duy trì việc cấm đăng ký tàu mới; kiểm soát tàu cá “3 không”. Rà soát lại quy trình xử lý đối với việc ngắt kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS). Đặc biệt, xử phạt tất cả các trường hợp vi phạm quy định về VMS, vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, đây là khuyến nghị quan trọng nhất tại đợt thanh tra lần này của EC để xem xét gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” trong 6 tháng tới.
Phát biểu tại Hội nghị, Ông Vũ Duyên Hải, Trưởng phòng Khai thác thủy sản đã chỉ ra những yêu cầu nhiệm vụ cấp bách đối với lĩnh vực khai thác cần phải quyết liệt triển khai ngay từ những ngày đầu năm 2024. Trong đó, các đơn vị cần rà soát, đi đến cùng để thống kê, kiểm soát đội tàu trên toàn quốc. Tổng kiểm tra, rà soát toàn bộ các tàu cá trên địa bàn tỉnh, đảm bảo nắm chắc thực trạng về số lượng tàu, tàu cá chưa đăng ký, chưa hoặc hết hạn đăng kiểm, chưa hoặc hết hạn giấy phép; tàu cá đã chuyển nhượng, mua bán, xóa đăng ký; tàu cá hoạt động trên địa bàn ngoài tỉnh, tàu cá chưa lắp đặt thiết bị VMS...; phối hợp xử lý nghiêm, triệt để theo quy định tàu cá “ba không”, tàu cá không đủ điều kiện tham gia khai thác thủy sản. Thực hiện nghiêm công tác quản lý tàu cá theo quy định về đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác, cấp giấy chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm, lắp đặt thiết bị VMS, cập nhật đầy đủ dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia; theo dõi chặc chẽ các nhóm tàu không có giấy phép, hết hạn giấy phép, kêu gọi, hướng dẫn từng chủ tàu thủ tục đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép; đảm bảo 100% tàu cá đi hoạt động khai thác phải được đăng ký, đăng kiểm còn hạn, đánh dấu nhận biết, cấp phép, lắp đặt thiết bị VMS và mở tín hiệu 24/24 giờ từ khi rời cảng đến khi về bến.
Ông Trần Đình Luân yêu cầu các đơn vị, các địa phương khẩn trương rà soát toàn bộ dữ liệu tàu cá mất kết nối, xác định rõ nguyên nhân mất kết nối trên 6 tháng, 1 năm và nắm bắt thông tin hiện tại một cách chính xác nhất của từng con tàu để có hướng xử lý. Yêu cầu các đơn vị khẩn trương hoàn thiện Thông tư Sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 23/2018/TT-BNNPTNT ngày 15/11/2018 để hướng dẫn địa phương xử lý dứt điểm đối với nhóm tàu cá "ba không". Các địa phương rà soát toàn bộ tàu cá “ba không” không giấy đăng ký, không đăng kiểm, không giấy phép khai thác trên địa bàn. Cuối cùng, Ông Luân khẳng định và yêu cầu các đơn vị địa phương quyết tâm trong chống khai thác IUU, “Không còn đường lùi trong khắc phục các khuyến nghị của EC”.
Tại Hội nghị, các đại biểu đã được nghe hướng dẫn triển khai phần mềm truy xuất nguồn gốc điện tử và giải đáp những vướng mắc trong quá trình triển khai phần mềm truy xuất nguồn gốc điện tử. Đây cũng là một trong những khuyến nghị của EC để tháo gỡ “thẻ vàng”. Chính vì vậy, các địa phương cần nỗ lực, khẩn trương triển khai áp dụng trên toàn quốc. Trong quá trình triển khai gặp phải những vướng mắc các chuyên gia, hỗ trợ kỹ thuật của Cục sẽ đồng hành cùng các địa phương và ngư dân. Ngoài ra, các đại biểu cũng tập trung thảo luận những vấn đề liên quan đến mất kết nối trên biển, giải đáp những nguyên nhân mất kết nối đề xuất giải pháp cho vấn đề này. Một trong những vấn đề nóng mà các đại biểu đặc biệt quan tâm là cơ sở pháp lý thống nhất để giải quyết tàu cá “ba không” tại các địa phương. Các đại biểu đề nghị phía Cục Thủy sản khẩn trương hoàn thiện thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư 23/2018/TT-BNNPTNT ngày 15/11/2018 để hướng dẫn địa phương xử lý dứt điểm đối với nhóm tàu cá này.
Văn Thọ